توسعه خوشه های صنعتی کسب و کار

حدود دو دهه است که توسعه صنعتی مبتنی بر خوشه ها، بعنوان یک استراتژی نوین مورد توجه برنامه ریزان و سیاستگذاران در کشورهای صنعتی و در حال توسعه می باشد. سازمانهای بین المللی همچون UNIDO,ILO و بانک جهانی نیز طرحهای متعددی را از طریق توسعه خوشه های کسب و کار در کشورهای مختلف اجرا و حمایت کرده اند.
امروزه در اکثر کشورهای جهان، صنایع کوچک و متوسط از جنبه های مختلف اقتصادی، اجتماعی، تولید صنعتی و ارائه خدمات در حال نقش آفرینی هستند. همچنین در کشورهای در حال توسعه، صنایع کوچک و متوسط عامل راهبردی برای توسعه اقتصادی، اشتغال زایی و رقابت پذیری صنایع می باشند. این در حالی است که در کشور ما با وجودی که بیش از ۹۰ درصد واحدهای تولیدی در گروه صنایع کوچک و متوسط قرار می گیرند، بدلیل نداشتن استراتژی توسعه مبتنی بر ساختارهای موجود صنعتی و رها کردن واحدهای کوچک تولیدی به حال خود، این بنگاه ها نتوانسته اند سهم قابل توجهی در تولید ناخالص ملی و ایجاد ارزش افزوده داشته باشند و از کمبود های شدیدی در رنج هستند که در زیر به برخی از آنها اشاره می شود:
• فقدان مقیاسهای لازم از جنبه های مختلف سرمایه، ‌تولید و بازار
• فقدان محیط های مناسب رشد کسب و کار از جنبه های مختلف حقوقی، قانونی و …
• فقدان زیر ساختهای نرم افزاری و تشکیلاتی
• تولید با فناوریهای کهنه و عدم دسترسی به تکنولوژیهای نوین
• فقدان ارتباط منسجم با شبکه های بانکی و مالی کشور
• عدم وجود شبکه های همکاری میان بنگاهی
• عدم شناخت از بازارهای هدف
خوشه های کسب و کار یکی از الگوهای موفق سازماندهی صنایع کوچک و متوسط هستند که کاستیهای صنایع کوچک و متوسط را رفع و مزیتهای مختلف صنایع کوچک، چون انعطاف پذیری و تنوع را تقویت می بخشند.
خوشه صنعتی:
خوشه صنعتی به واحدهای کسب و کار متمرکز در یک منطقه جغرافیایی که با همکاری و تکمیل فعالیت های یکدیگرخدمات و یا محصولات مشترکی را تولید کرده و از فرصتها و چالش های مشترکی برخوردار هستند، اطلاق می گردد.
عموما خوشه ها تعداد زیادی بنگاه های خرد و کوچک، متوسط و بزرگ را در بر می گیرند که ممکن است در یک شهر، منطقه و یا چند روستا به دور هم جمع شده باشند.
عمده برنامه های عمل هر خوشه شامل شناسایی و توسعه شبکه ها، اشخاص حقیقی و حقوقی ارائه دهندگان خدمات، دوره های آموزشی، تورهای بازدید از واحدهای تولیدی، حضور در نمایشگاه ها، ارائه طرح های پژوهشی پیرامون توسعه خوشه، شناسایی ذینفعان و سایر فعالان و .. می باشد روند ۳ ساله اجرای پروژه توسعه خوشه با تصویب برنامه عمل در جلسه شورای راهبری متشکل از ذینفعان خوشه و نهادهای پشتیبان توسط عامل توسعه خوشه که طی فرآیندی انتخاب می گردد پیگیری می شود. براساس مطالعه شناختی انجام شده هر خوشه و پیدا کردن نقاط فشار اصلی و تدوین استراتژی ها برنامه های عمل تصویب شده جهت اجرا پیگیری می شود. پس از پایان پروژه، کلیه امور به تشکل فراگیر واگذار می شود.

سازمان صنایع کوچک وشهرکهای صنعتی ایران در راستای یکی از مأموریتهای خود با هدف شناسایی و توسعه خوشه های کسب و کار کشور، دفتر خوشه های کسب و کار را از نیمه دوم سال ۱۳۸۰ دایر نمود و در حال حاضر ۴۰۶ خوشه کسب و کار در کل کشور شناسایی شده است که از این تعداد مراحل توسعه ۸۳ خوشه به اتمام رسیده است، ۴۲ پروژه در حال پیاده سازی می باشد.
دستگاه مجری جهت توسعه خوشه های صنعتی در استان ها شرکت شهرک های صنعتی هر استان می باشد.
تاکنون تعداد ۱۶ خوشه در استان شناسایی شده است که از مجموع آنها پروژه امکان سنجی ۶ خوشه انجام پذیرفته و پروژه توسعه ۴ خوشه نیز پایان یافته است.
*خوشه های شناسایی شده:
اسکلت وسازه های فلزی، عرقیات و گیاهان دارویی، آجر وسفال، بتن و قطعات بتنی، سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی، خرمای بم، گردشگری، محصولات گلخانه ای، فرش دستباف کرمان و راور، پته کرمان، پسته رفسنجان، شیرینی های سنتی کرمان، سنگ تزیینی، گلیم، خرمای جنوب
خوشه های خاتمه یافته: خرمای بم، پسته رفسنجان، فرش دستباف کرمان وراور، محصولات گلخانه ای جنوب

به منظور کسب اطلاعات بیشتر به تارنمای اطلاع رسانی خوشه های کسب و کار به آدرس WWW.BCDM.IR مراجعه نمایید.
eo.