موقعیت جغرافیایی ، طبیعی واقلیمی

استان کرمان پهناورترین استان کشور با مساحت ۱۸۱۷۳۸ کیلومتر مربع حدود ۱۱ درصد از خاک ایران را در بر گرفته و در جنوب شرقی فلات مرکزی ایران واقع شده است . این استان یکی از مرتفع ترین استان های کشوربوده که در شمال با استان های خراسان جنوبی و یزد ، در جنوب با استان هرمزگان ، در شرق با استان سیستان و بلوچستان و در غرب با استان فارس همجوار می باشد . استان کرمان از نظر جغرافیایی بین ۵۵ درجه و ۲۵ دقیقه تا ۳۲ درجه ی پهنای شمالی و ۲۶ درجه و ۵۳ دقیقه تا ۲۹ درجه و ۵۹ دقیقه ی درازای خاوری از نصف النهار گرینویچ قرار گرفته است.

این استان در ناحیه ای کویری و کم آب قرار دارد ،اما در کوهپایه ها و درّه های سرسبز و خرم بعضی روستاهایش آب و هوای بهشتی ،تماشاگران را به سوی خود می خواند و تنوع آب و هوایی آن در جهان کم مانند است؛ به طوری که تقریباً تمام آب و هواها، از گرمسیری تا سردسیری ،تا بیابانی و مدیترانه ای را می توان در پهنه ی گسترده ی این دیار دید.

شهرستانهای استان عبارتند از : بافت، بردسیر ، بم ، جیرفت ، راور ، رفسنجان ، رودبار جنوب ، زرند ، سیرجان ، شهربابک ، عنبرآباد، قلعه گنج ، کرمان ، کوهبنان ، کهنوج ، ارزوئیه ، انار ،منوجان ،فهرج ، فاریاب ، رابر، نرماشیر ، ریگان و مرکز استان کرمان شهر تاریخی کرمان است .

استان کرمان از جمله سرزمین هایی است که در گذشته با برخورداری از امکانات وسیع مادی و ارزش های بیکران معنوی در عرصه تولید ، صنعت و معدن و نیز فرهنگ ، دانش و هنر جایگاه ویژه ای را دارا بوده است و سابقه صنعت و معدن در آن به هزاران سال قبل برمی گردد.

 


 

 

قابلیت های بخش صنعت و معدن استان

مهمترین فرصت ها و قابلیت های بخش صنعت و معدن استان کرمان

صنعت:
صنایع استان کرمان به دو دسته صنایع دستی و ماشینی تقسیم می شوند. صنایع دستی شامل شال، پته و ترمه است که به غیر از پته دوزی باقی از رونق سابق برخوردار نیستند. صنایع دستی کارگاهی چون: قالی بافی، جاجیم بافی، گلیم بافی و خورجین بافی از صنایع رایج این استان به شمار می رود. صنایع ماشینی استان به سه دسته کارگاهی کوچک، متوسط و بزرگ تقسیم می شوند که از این صنایع می توان سیمان، ذغال سنگ و مس که معروفیت جهانی دارد را نام برد.

در بخش صنعت ، به جز کارخانجات بزرگ خودرو سازی کرمان ، مس شهید باهنر ، لاستیک بارز و …. که هزاران نفر شاغل را در خود جای داده است ، انواع کارخانجات و واحد های تولیدی نظیر : صنایع مواد غذایی و آشامیدنی ، تولید منسوجات ، کارخانجات تولیدی پوشاک ، محصولات چوبی ، محصولات کاغذی ، محصولات شیمیائی ،پلاستیکی ، محصولات کانی غیر فلزی ، تولید فلزات اساسی ، تولید ماشین آلات تولید مولد برق ، تولید رادیو و تلویزیون تولید وسایل نقلیه موتوری ،تریلر و نیم تریلر و … در استان کرمان فعال هستند .

علاوه بر این ۳۱۳ شرکت تعاونی فرش دستباف با بیش از۱۷۰۰۰ نفر عضو و سرمایه ای معادل ( ۱،۹۶۴،۶۹۵ میلیون ریال ) بخش دیگری از وضعیت اشتغال استان را نشان می دهد . وجود اراضی مناسب برای راه اندازی واحد های بزرگ و کوچک ، در شهرک های صنعتی و چه در مناطق آزاد و اراضی خصوصی ، همراه با امکانات دیگری چون برق و انرژی و مساعدت مسئولین برای عرضه ی هر چه سریعتر پروانه و جواز مربوطه همه و همه بیانگر این واقعیت است که استان کرمان نه فقط بهشت معدن کاران به شمار می رود بلکه می تواند لکه می تواند برای صاحبان صنایع نیز بهشت دیگری باشد.

از نظر اقتصادی منطقه ویژه و آزاد تجاری سیرجان اهمیت استان کرمان را افزایش داده است. این منطقه به عنوان یک قطب اقتصادی ویژه بر بستر مزیت های باراندازی، در ساختار اقتصادی استان کرمان نقش و موقعیت قابل توجهی را احراز کرده است و در آینده نیز بر اهمیت این جایگاه اقتصادی افزوده خواهد شد. در واقع شهرستان سیرجان محل اتصال کلیه محورهای ترانزیتی و حمل و نقل کالا از جنوب به شمال، خاور و باختر ایران و سایر کشورهای شمالی، خاوری و باختری اروپا و خلیج فارس است.

معدن :
استان کرمان بدلیل داشتن منابع معدنی فلزی و غیر فلزی یکی از غنی ترین استانهای معدنی کشور و به تعبیری “بهشت معدن کاران ” شناخته شده است . مواد معدنی از قبیل زغال سنگ ، مس ، آهن ، کروم ، روی ، سرب ، تیتان و سنگ های ساختمانی تزئینی می توانند تأمین کننده مواد خام بخش صنعت در صنایع تبدیلی باشند .

معادن استان در تامین مواد اولیه مورد نیاز صنایع کشور نقش ارزنده ای بر عهده دارند. معادن سرشار آهن، ذغال سنگ، مس و دیگر فلزات چرخ های صنعت استان و کشور را به گردش در می آورند. معادن ذغال سنگ قسمتی از نیاز کارخانه ذوب آهن اصفهان را تامین می کنند. منابع مس سرچشمه کرمان که به گواهی کارشناسان از غنی ترین و خالص ترین معادن مس درجهان به شمار می رود، از مشخصه های ویژه اقتصادی استان کرمان محسوب می شود.

۱ – مس : مهمترین معادن مس استان کرمان عبارتند از : مس سرچشمه, مس میدوک, دره زار, چهار گنبد, دره آلو و سرگزکوه.حجم ذخیره آنها یک میلیارد و هفتصد میلیون تن است که عمدتا فعال و تعدادی تیز در مرحله تجهیز و آماده سازی می باشند .

۲- آهن :این فلز در کرمان عمدتا در دوکمربند متمرکزشده است که عبارتند از : کمربند دگرگونی سیرجان که مهمترین و با کیفیت ترین معادن آهن ایران را شامل می گردد. معدن آهن گل گهرکه از مجموع یک میلیارد تن ذخیره پیش بینی شده اکتشافات تفضیلی آن به اتمام رسیده و تا کنون ۷۰۰ میلیون تن ذخیره محرز گردیده است و در حال استخراج می باشد کمربند دوم آهن کمربند بافق – کرمان است حجم ذخیره قطعی این معدن ۱۸۰ میلیون تن است .

۳ – تیتانیوم کهنوج : تیتانیوم کهنوج با ذخیره پیش بینی شده ۵۰۰ میلیون تن با عیار متوسط ۵/۳ درصد تیتان یکی از معادن مهم و استراتژیک کشور است که تا کنون با عملیات اکتشافی انجام شده حجم ۲۹۰ میلیون تن ذخیره آبرفتی این معدن با عیار متوسط ۴ درصد محرز گردیده است .

۴- معادن کرومیت : که در منطقه بافت و کهنوج قرار داشته و ذخیره ای معادل ۱۶ میلیون تن دارد .

۵- معادن سنگ های ساختمانی :ظرفیت فراوری معادن موجود بیش از ۲ میلیون تن است .

۶-زغال سنگ : اکثر این معادن در شهرستان زرند و حومه آن قرار دارند .ذخیره مجموعه آنها تقریبا ۱۲۰ میلیون تن است

 


 

 

پیشینه تاریخی و فرهنگی

استان پهناور کرمان که اینک بزرگترین استان ایران است و به قول مرحوم همایون «یگانه خطه خوش آب و خوش هواست»،تمدن دیرینه ، مردمان هنرمند و پر استعداد ، مواریث فرهنگی و ابنیه ی تاریخی و باستانی ، اقوام و ملیت های مختلف و امکانات بالقوّه ی فراوان ، تمایز ویژه ای برای این سرزمین به وجود آورده است.

کرمان اگر چه از روزگاران کهن تا کنون از جنگها و بلایای طبیعی آسیب دیده است، اما به همت مردمان سختکوش،مهربان،صبور و قانع در مبارزه با حکام حکومت های مستبد و حوادث و بلایای طبیعی و طبیعت نا موافق و خشکسالی ها و … در نبردی مداوم ،همواره پیروز گشته و از این رهگذر چهره های درخشان بی فروغی در عرصه های علم ، ادب، فرهنگ ، هنر ،دین،مذهب،اقتصاد ، سیاست، و …. در طول تاریخ، آسمان علم و فضل این دیار منوّر کرده اند.

قبل از آمدن آریائی ها،در این سرزمین ،تمدن های متعدد توسط مردمان بومی به وجود آمده بود که به عنوان نمونه تمدن بزرگ اَرَت(ARATA)درکناره های حاصلخیز هلیل رود ،قسمتی از جنوب کرمان رازینت می داده ، این تمدن اکنون با نام شهر دقیانوس تمام فرضیه ها و نظریات کارشناسان و صاحب نظران تاریخ و باستان شناسی درباره ی خاستگاه اولین تمدن های جهان را دگرگون کرده و بعید نیست ایالت باستانی کارمانیا(کرمان امروزی) به عنوان اولین جایگاه پیدایش تمدن در جهان باستان شناخته شود.

به روایت منابع ، در عهد هخامنشیان ایالت کرمان از اهمیت بسیاری برخوردار بوده در لوحه ی زرین تخت جمشید نوشته اند:«چوب ساختمان های کاخ تخت جمشید را از کرمان آورده اند» و نکات مهم دیگری در لوحه های گلی تخت جمشید به دست آمده که با خط میخی نوشته هایی درباره کرمان دارد.

در پایان حکومت هخامنشیان ایالت کرمان نیز مثل دیگر ایالت ها،مورد تهاجم اسکندر مقدونی و سپاهیانش واقع گردید .توقف دو ماهه ی فاتح مقدونی ،خسارات سنگینی بر کرمان و مردمانش وارد آورد، پس از این نیز کرمان در معرض قتل عام و چپاولگری های جهانگشایان و غارتگران بیگانه قرار گرفت و آخرین یورش ویرانگر همراه با قتل عام و اعمال شنیع غیر انسانی را بنیانگذار سلسله ی قاجار، آقا محمد خان ، در سال ۱۲۰۹ هجری قمری انجام داد که قصه ی پر غصه اش مشهور است.

از نکات قابل توجه در تاریخ کرمان این که ، هیچ گاه کرمان به همسایگان خود تجاوز ننموده و دیگر آن که تمام مهاجمان پیروز،پس از تشکیل دادن حکومت ،در اجتماع مردم کرمان ،آن چنان تحت تأثیر فرهنگ غنی و ریشه دار کرمان قرار گرفتند که بتدریج محو شدند؛و پادشاهان محلی سلجوقی و قراختایی خود را از کرمانی ها کرمانی تر می دانستند و عادات و آداب و رسوم و سنتها و فرهنگ بومی کرمان را پذیرفتند؛بنابراین،اگر قول ژان اوبن(Jean obin)را بپذیریم که گفته :«هرکس تاریخ کرمان را خوب مطالعه کند،شاید راهی به فلسفه ی تاریخ عالم ببرد»سخن به گزاف نگفته است.

این سرزمین کم باران با مساحتی به اندازه کشور فرانسه ، به رغم خشک سالی های متوالی،هرگز در برابر ناملایمات کمر خم نکرده و تولید بخش قابل توجهی از محصولات باغی و زراعی کشور را از برکت زمین های حاصلخیز و تنوع آب و هوا و همت مردمان باهوش و پر تلاش به خود اختصاص داده و نقش ارزنده ای در صادرات خرما،پسته،مرکبات ،میوه ، خشکبار و دیگر محصولات کشاورزی دارد.

جاذبه های گردشگری متعدد طبیعی و تاریخی در سراسر استان پهناور کرمان و تمدن های باستانی جیرفت، شهداد ، بم ، سیرجان و … ، امکان جذب میلیونها جهانگرد خارجی و گردشگر داخلی را مهیا ساخته است و به همین دلیل باستان شناسان بهشت خود را در کرمان یافته اند .صنایع دستی استان مانند قالی ،گلیم ، پته شهرت جهانی دارد.

با نگاهی گذرا به تاریخ گذشته ی ایران می توان دریافت که مردم این استان به رغم کمبودها و مشکلات و بی مهری های حکومتهای قرون و اعصار ، تقریباً در تمامی عرصه ها و رخدادهای سیاسی و اجتماعی و فرهنگی حضوری گسترده داشته و به قول استاد باستانی پاریزی ، درگیر و دارهای انقلابات تاریخی ایران ، کرمانی ها همواره نقشی مهم داشته اند.

از قضایای نقل خلافت از بنی امیه به بنی عباس -پنجاه سال پیش از ابومسلمی – نخستین لعن که بر منبر بر بنی امیه شد در کرمان بود ، گرفته تا جدال کرمانی ها با سلطان محمود غزنوی و پسرش سلطان مسعود ،تا ایستادگی مردم کرمان در برابر اتابکان فارس،اتابکان یزد،اتابکان خراسان ، خوارزمشاهیان و بالاخره حکام مغولی – با ذکر این نکته که این مبارزه ها همه جا صورت مقاومت منفی داشت- بعد از حمله ی مغول ،اولین پرچم علیه تعصبات و سخت گیری های امیر محمد مظفری در کرمان بلند شد.عمل شیخ الاسلام کرمانی در دوره ی صفویه ،شاید نخستین بانگ اعتراض به اسبداد شاه سلیمان بوده باشد.همراهی کرمانیان با لطفعلی خان زند و ایستادگی در برابر آقا محمد خان نیز کاملا روشن و مبرهن است و اگر قرن اخیر را نیز مورد بررسی قرار دهیم ، به عنوان نمونه می توان انقلاب مشروطه و انقلاب اسلامی ایران را نام برد که در هر دو مورد ،کرمانی ها نقش مهمی ایفا کرده اند.مردم این دیار به مانند مردم دیگر شهرهای ایران -و حتی درمقاطعی بهتر و زیبنده تر از دیگر نقاط – تعادل در خور تحسینی با اقلیت های دینی و مذهبی داشته و گروههای کوچک و فرقه های مختلف را در مجاورت محل زندگی خود پذیرفته و درگیری متعصبانه به وجود نیاورده اند.

کرمانیان در نهضت مشروطیت سهم عمده و به سزایی داشتند.روحانیت آگاه و چهره های درخشان و مبارز و بیداری همچون آیت الله حاج میرزامحمد رضا احمدی،میرزا رضای کرمانی،شیخ احمد روحی،ناظم الاسلام و مجد الاسلام ، پیشگام این مبارزات بودند . در دوران انقلاب اسلامی و حماسه ی دفاع مقدس نیز مردم خداجوی کرمان در همه ی صحنه ها حضور چشمگیر داشته اند و با حماسه آفرینی ها و رشادت ها ی خود برگ زرینی بر تاریخ درخشان این مرز و بوم اضافه نموده اند .غیور مردان و شیر زنان کرمان با تقدیم ۶۹۰۰ شهید ، ۱۳۰۰ آزاده ، و بیش از ۱۷۰۰ جانباز ، شایستگی و وفاداری خود را به نظام مقدس جمهوری اسلامی ، به خوبی به منصه ی ظهور رسانیده اند.

منبع:کتاب “کرمان در یک نگاه” -انتشارات کرمان شناسی